Chuyên gia chia sẻ định hướng ôn thi, lưu ý khi ôn thi tốt nghiệp THPT 2025

PGS.TS Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học (Bộ GD&ĐT) chia sẻ với Tuổi trẻ về định hướng ôn tập chuẩn bị cho kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025.

Hệ thống hóa kiến thức

Theo đó, có nhiều cách để học sinh ghi nhớ nội dung cốt lõi của môn học như lập bảng, vẽ sơ đồ tư duy hay làm đề cương tóm tắt những nội dung kiến thức quan trọng, cốt lõi theo cách mà các em thấy có thể dễ nhớ, dễ hiểu nhất.

Các em làm dần ngay sau mỗi bài học hoặc sau mỗi chương, chủ đề để không dồn việc vào giai đoạn ôn tập 'nước rút'. Khi hệ thống kiến thức, các em cần lưu ý làm rõ mối liên hệ giữa các đơn vị kiến thức cơ bản ở trong mỗi bài học, mỗi chủ đề, mỗi chương và giữa các chủ đề, các chương trong chương trình môn học.

Tiếp theo là hệ thống hóa những ứng dụng của kiến thức trong thực tế thông qua hệ thống câu hỏi, bài tập, bài thực hành trong chương trình môn học (có trong sách giáo khoa (SGK), sách bài tập và do giáo viên cung cấp, hướng dẫn).

Mỗi môn học, nhất là các môn khoa học tự nhiên, sẽ có hệ thống công thức, phương trình, mối liên hệ giữa các đại lượng thể hiện bằng công thức, biểu thức. Khi ôn tập và làm các dạng bài tập, học sinh phải biết cách vận dụng công thức và biểu thức, biết liên hệ và suy luận. Nắm được cách triển khai một dạng bài có thể suy ra cách làm những bài dạng tương tự.

Các em cần lưu ý phải tự lực thực hiện việc hệ thống hóa kiến thức, chứ không sao chép của người khác hay nhờ người khác làm giúp.Vì quá trình hệ thống hóa kiến thức chính là quá trình tự học để nắm vững kiến thức trong mối quan hệ với những kiến thức khác trong chương trình cũng như những ứng dụng của kiến thức trong thực tiễn. Từ đó giúp học sinh ghi nhớ sâu và cũng hiểu được phần nào mình hiểu chắc chắn, phần nào còn yếu, còn chưa rõ để tự ôn tập thêm hoặc nhờ thầy cô hỗ trợ, giảng giải thêm.

Bên cạnh việc hệ thống kiến thức (lý thuyết), học sinh cần làm bài tập. Không cần làm số lượng quá nhiều, không làm những dạng bài nâng cao mang tính thách đố mà bám sát nội dung cốt lõi. Làm sao đảm bảo số lượng bài ít nhất có thể nhưng bao quát được tất cả các dạng/yêu cầu. Việc làm bài tập, thực hành là cách soi rọi lại phần kiến thức đã được hệ thống hóa trước đó.

Với câu hỏi trắc nghiệm

Với các dạng thức câu hỏi mới trong đề thi tốt nghiệp THPT 2025, các môn thi trắc nghiệm có ba dạng thức câu hỏi. Thứ nhất là dạng câu hỏi có nhiều lựa chọn. Dạng này đã quen thuộc ở các kỳ thi trước. Hai dạng thức mới là câu hỏi điền đúng/sai và câu trả lời ngắn.

Học sinh có thể tham gia thi thử do các trường tổ chức nhưng không nên quá nhiều. Các em cũng cần lưu ý không phải đề thi thử nào cũng bảo đảm sát với yêu cầu của chương trình. Vì vậy kết quả thi thử cũng có thể sẽ không phản ánh đúng khả năng của bản thân. Nếu không xác định rõ điều này, các em có thể hoang mang lo lắng khi bị điểm thấp hoặc chủ quan khi có điểm cao. Cả hai trạng thái tâm lý này đều không tốt cho các em khi bước vào kỳ thi chính thức.

Các em có thể sử dụng tài liệu chính khi ôn tập là SGK, hệ thống câu hỏi và bài tập có trong SGK, vở ghi các bài học, các bài thực hành và đề thi minh họa đã được Bộ GD&ĐT công bố.

Sau khi học chắc nội dung cốt lõi của môn học, các em có thể tham khảo thêm tài liệu khác. Nhưng cần có thói quen sàng lọc xem các nội dung, bài tập trong tài liệu tham khảo mới có gì giống hay khác với hệ thống bài tập đã làm và cần bám sát chương trình cơ bản.

Với môn Ngữ văn

Với môn Ngữ văn, không phải Bộ không cho phép các nhà trường sử dụng ngữ liệu trong SGK để ra đề kiểm tra thường xuyên, định kỳ mà Bộ chỉ khuyên các thầy cô không lệ thuộc vào ngữ liệu trong SGK để ra đề kiểm tra. Việc ra đề với những ngữ liệu quen thuộc đã được thầy cô sử dụng làm phương tiện dạy học không có lợi cho học sinh. 

Vì thay vào việc đạt được yêu cầu mang tính cốt lõi thì học sinh chỉ học thuộc lòng, làm theo văn mẫu, viết theo cái thầy cô nói trên lớp. Điều này có nghĩa ở các bài kiểm tra trong nhà trường có thể sử dụng ngữ liệu trong hoặc ngoài SGK, làm sao kiểm tra được năng lực cần đạt của học sinh.

Tương tự đề thi tốt nghiệp THPT năm 2025 cũng có thể đưa ra ngữ liệu nằm ngoài SGK. Nếu học sinh đạt được năng lực như yêu cầu của chương trình thì với ngữ liệu nào học sinh cũng sẽ làm được bài. Việc này sẽ làm thay đổi căn bản cách dạy, học cũng như ôn tập của học sinh: không tiếp cận từ nội dung ngữ liệu (tác phẩm văn học) mà từ yêu cầu cần đạt.

Không phải tới năm 2025 mà từ nhiều năm trước, phần đọc hiểu ở đề thi cũng đã sử dụng ngữ liệu nằm ngoài SGK. Học sinh có kỹ năng đọc hiểu tốt đều đạt yêu cầu ở phần này.

WY