Giáo viên hướng dẫn ôn tập Lịch sử hiệu quả theo bảng biểu

Thạc sĩ Nguyễn Thị Hồng, giảng viên Trung tâm GDNN-GDTX Thạch Thất, Hà Nội, gợi ý cách ôn Lịch sử nhanh và hiệu quả bằng kẻ bảng hệ thống kiến thức.

Thứ nhất, học sinh cần nắm vững kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa là yêu cầu cơ bản nhất trong việc ôn tập. Bài thi tốt nghiệp THPTtrắc nghiệm thường bao quát kiến thức rộng, trải dài toàn bộ chương trình, do đó khi ôn tập, các em cần ghi chú từ khóa ngắn gọn để dễ nhớ và áp dụng.

Kiến thức trọng tâm phần lớn ở lớp 12, gồm Lịch sử thế giới và Lịch sử Việt Nam. Phần Lịch sử thế giới các em chia thành 6 chủ đề, tương đương 6 chương trong sách giáo khoa.

- Chủ đề 1: Trật tự thế giới mới sau chiến tranh thế giới thứ hai.

- Chủ đề 2: Liên Xô (1945-1991); Liên bang Nga (1991-2000).

- Chủ đề 3: Các nước châu Á, Phi và Mỹ Latinh (1945-2000).

- Chủ đề 4: Mỹ, Tây Âu, Nhật Bản (1945-2000).

- Chủ đề 5: Quan hệ quốc tế (1945-2000).

- Chủ đề 6: Cách mạng khoa học công nghệ và xu thế toàn cầu hóa.

Phần lịch sử Việt Nam, từ năm 1919 đến năm 2000, có 5 giai đoạn tương ứng với 15 bài học trong sách giáo khoa. Các em cũng có thể chia thành 5 chủ đề:

- Chủ đề 1: Phong trào dân tộc dân chủ 1919-1930 (bài 12, 13).

- Chủ đề 2: Cuộc vận động giải phóng dân tộc 1939-1945 (bài 14, 15, 16).

- Chủ đề 3: Bảo vệ thành quả Cách mạng tháng 8/1945 và kháng chiến chống Pháp 1945-1954 (bài 17, 18, 19, 20).

- Chủ đề 4: Kháng chiến chống Mỹ 1954-1975 (bài 21, 22, 23).

- Chủ đề 5: Đất nước đổi mới, xây dựng chủ nghĩa xã hội (bài 24, 25, 26).

Thứ hai, học sinh cần hệ thống kiến thức theo sơ đồ bảng biểu giúp việc ôn tập trực quan và sinh động hơn. Trong đề thi, các em thường gặp các câu hỏi liên quan giữa lịch sử thế giới và lịch sử Việt Nam, giữa giai đoạn sau với giai đoạn trước hoặc giữa các sự kiện với nhau.

Vì vậy, ôn tập bằng bảng biểu so sánh, các em dễ dàng tìm ra được điểm giống và khác nhau, mối liên hệ giữa các sự kiện để hiểu bài hơn.

Các dạng kiến thức có thể so sánh như:

- So sánh các chiến dịch, chiến lược: Chiến dịch Việt Bắc - Chiến dịch Biên giới, Chiến dịch Điện Biên Phủ - Chiến dịch Hồ Chí Minh. Chiến lược chiến tranh đặc biệt với chiến lược chiến tranh cục bộ...

- So sánh các giai đoạn lịch sử: Giai đoạn 1930-1931 với 1936-1939 hoặc 1936-1939 với 1939-1945.

- So sánh các Hiệp định: Hiệp định Sơ bộ 1946 với Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954, Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954 với Hiệp định Paris 1973.

- So sánh ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân thắng lợi của Cách mạng tháng 8/1945 với Kháng chiến chống Pháp 1954 hoặc kháng chiến chống Mỹ năm 1975.

- So sánh tình hình Việt Nam sau cách mạng tháng 8/1945 với Việt Nam sau năm 1954 hoặc tình hình Việt Nam sau năm 1975...

- So sánh hai văn kiện: Cương lĩnh chính trị và Luận cương chính trị.

Ví dụ: So sánh Cương lĩnh chính trị (2/1930) với Luận cương chính trị (10/1930).

Qua nội dung so sánh, các em đưa ra nhận xét:

- Cương lĩnh vận dụng sáng tạo và đúng đắn chủ nghĩa Mác-Lênin, kết hợp đúng đắn giữa vấn đề dân tộc và giai cấp.

- Luận cương chưa nêu được mâu thuẫn chủ yếu, chưa đưa ngọn cờ giải phóng lên hàng đầu, chưa đoàn kết dân tộc rộng rãi.

Ví dụ: So sánh chủ trương, sách lược của đảng qua hai giai đoạn: 1930-1931 với 1936-1939.

Hệ thống kiến thức bằng cách so sánh hai sự kiện giúp các em tránh việc học vẹt, học tủ, hay học dàn trải đơn điệu. Sau khi thuần thục hơn với dạng so sánh hai vấn đề, các em có thể gộp nhiều hơn hai sự kiện để cùng so sánh và tìm ra sự liên hệ giữa các sự kiện đó. Các dạng kiến thức có thể so sánh từ ba sự kiện như:

- Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử:

1. Cách mạng tháng 8/1945.
2. Kháng chiến chống Pháp 1954.
3. Kháng chiến chống Mỹ năm 1975.

- Các tổ chức khu vực và thế giới:

1. Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN)
2. Liên minh châu Âu (EU)
3. Liên Hợp Quốc

- Các chiến lược chiến tranh của Mỹ triển khai ở miền Nam Việt Nam:

1. Chiến lược chiến tranh đặc biệt
2. Chiến lược chiến tranh cục bộ
3. Chiến lược Việt Nam hóa chiến tranh và Đông Dương hóa chiến tranh

Ví dụ: Để so sánh các hiệp định như Hiệp định Sơ bộ năm 1946, Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954, Hiệp định Paris 1973 bằng bảng biểu, các em thực hiện các bước sau:

- Bước 1: Lập bảng biểu như bên dưới, dùng bất kỳ mặt giấy trắng nào có để lập bảng, ưu tiên những mặt giấy khổ to như A3, mặt sau của tờ lịch treo tường. Để phần hệ thống kiến thức thêm sinh động, trực quan, các em có thể chuẩn bị thêm bút màu, bút nhớ để tô điểm vào bảng biểu.

- Bước 2: Các em tìm thông tin trong sách giáo khoa, điền đầy đủ vào bảng. Phần nội dung cơ bản, các em lưu ý gạch từng đầu dòng rõ ràng. Nội dung Hiệp định Sơ bộ là 3 ý, Hiệp định Giơ-ne-vơ là 6 ý, Hiệp định Pa-ris là 7 ý.

- Bước 3: Rút ra nhận xét về sự tiến bộ trong cuộc đấu tranh của nhân dân ta qua từng hiệp định; điểm tiến bộ của Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954 với Hiệp định Sơ bộ 1946; điểm tiến bộ của Hiệp định Paris 1973 với Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954.

Thứ ba: Thường xuyên làm các dạng đề ôn tập và ôn tập xong chủ đề nào làm luôn câu hỏi trắc nghiệm chủ đề đó giúp các em kiểm tra lại phần hệ thống kiến thức và nhớ bài lâu hơn.

Học sinh nên tham khảo quyển Bộ đề đánh giá năng lực của tác giả Nguyễn Văn Ninh. Bộ đề có nhiều dạng câu hỏi để luyện tập và cách giải quyết từng dạng câu hỏi được giải thích chi tiết. Ngoài ra, quyển Thần tốc luyện đề môn Lịch sử giúp hệ thống hóa các lỗi sai thường gặp trong quá trình làm đề thi, tạo ra lộ trình luyện đề phù hợp và hiệu quả, giúp thí sinh có hướng đi rõ ràng, từng bước tiến bộ để bứt phá đạt điểm cao trong kỳ thi tốt nghiệp THPT và thi vào các trường đại học, cao đẳng.

Nguồn theo Vnexpress